Planet Mekanizmaları
Planet mekanizmalar, dişli tasarımı ve çalışma prensiplerine göre diğer dişli mekanizmalarından farklıdır. Sıralı ve kademeli dişli mekanizmalarında bütün dişler kendi eksenleri etrafında dönerek hareket ve güç iletirken planet mekanizmalarda güneş dişli ilk harekete başlar ve gezegen dişlilerin dönmesini sağlar , gezegen dişliler taşıyıcı kafese sabit olduğu için kafesle beraber çember dişlinin etrafında dönmeye başlar. Şekil 1.1’deki tek sıralı basit planet mekanizmalar, kendi ekseni etrafında dönebilen bir gezegen pimi yardımıyla kafese yataklanmıştır. Mekanizmalar, kendisini meydana getiren planet taşıyıcı kolun sayısına göre yapılan gruplandırmada ortaya çıkmıştır. Bir tane taşıyıcı kol vardır ve bir planet taşıyıcı kol üzerinde birden çok planet dişli çarkı bulunabilir. Güneş ve çember dişli çark birer adettir. Mekanizma elemanlarının sayısı, çalışma amacına uygun olarak en az sayıda tutularak oluşturulan mekanizmalardır. Helis, konik ve düz diş profillerinde yapılır. Temel iletme oranları negatif veya pozitif olabilir. Hareket ve güç ayırıcı veya toplayıcı olarak kullanılabilir. Şekil 1.2’de ise çift sıralı birleşik planet mekanizmaları gösterilmiştir. Çift sıralı planet mekanizmaların da çalışma prensipleri aynıdır. Tek sıralı basit planet sistemlere göre farkı ise farklı çevrim oranı seçeneklerini sunması ve daha yüksek momenti karşılamasıdır. Çift sıralı birleşik sistemler kademe sayısına göre değişiklik gösterebilir çember ve güneş dişlinin adeti en az iki tane olur. İstenilen çıkış devri ve çıkış torkunu sağlayabilmek için daha fazla planet sıra eklenebilir.
Planet mekanizmalar yüzlerce yıldan beri kullanılan makine elemanlarıdır. Diğer dişli çark mekanizmaları gibi planet dişli sistemleri de hareket ve güç iletiminde kullanılan bir dişli kutusu tipidir. Genel olarak motorlu araçların transmisyon sistemlerinde, büyük moment ve yüksek iletme oranı transferinde kullanırlar. Planet dişli çark mekanizmaların sahip oldukları bu kinematik performans geleneksel dişli mekanizmalarında var olan fazla yer kaplama problemini ortadan kaldırmasına karşın tasarım aşamaları diğer dişli çark mekanizmalarına göre daha karmaşık, zor ve uzun bir süreç alır.
Planet Mekanizmaların Tanımı ve Genel İfadeler
Planet dişli çark mekanizmaları, kendi adını yapısından almıştır. Güneşin etrafındaki gezegenler (planetler) gibi bir merkezi dişlinin ( güneş dişlisi ) etrafında dairesel çok sayıda dişliler vardır. Bu sistemde, üç elemandan biri sabit tutulup diğerinden hareket verilirse üçüncü elemandan hareket azalarak veya yön değiştirerek alınır. İki eleman birbirine bağlanır veya iki elemana birden aynı hareket verilirse sistem kilitlenir. Planet mekanizmalarında, güneş dişli veya çember dişlideki hareket ve güç, planet dişli aracılığı ile taşıyıcı kafes veya kola aktarılmaktadır. Ayrıca taşıyıcı kafesteki hareket ve güç de planet dişli aracılığı ile güneş dişli veya çember dişliye aktarılmaktadır. Kafese pimler yardımıyla bağlanan dişli çarkın, bir gezegen gibi hem kendi etrafında hem de güneş dişli etrafında dönmesinden dolayı gezegen anlamına gelen planet adı verilmiştir. Bu özellikte dişli çark bulunan mekanizmalara da planet dişli mekanizmaları denir.
Planet Mekanizmalar Nasıl Çalışır?
Planet mekanizmalar motordan aldığı hareket ve gücü çıkış uzvuna belli bir fonksiyona bağlı olarak ileten, elemanları birbirine belirli kurallarla bağlanmış uzuvlar kümesidir. Mekanizma kendisine verilen güç ve hareketi belirli bir değere dönüştürerek istenilen bir yere aktarır. Planet dişli mekanizmaları konumlandıkları miller arasında hareket ve güç iletirler bu güneş dişli, çember dişli, gezegen dişli , taşıyıcı kafes veya kol ile yapılır. Mekanizmada güç ve hareket alışverişi ancak, üç eleman arasında gerçekleşir. Bunlar, güneş dişli , çember dişli ve taşıyıcı kafes veya koldur. Motordan gelen güç bağlantı mili yardımı ile birinci kademenin güneş dişlisine aktarılır ve giriş devir sayısıyla dönmeye başlar. Bu dönme hareketi pimlerle taşıyıcı kafese eş merkezle sabitlenmiş gezegen dişlilere aktarılır ve gezegen dişliler, sabit çemberin etrafında sabitlenmiş olduğu kafes ile birlikte döner birinci kademenin kafesi , ikinci kademenin güneş dişlisine bağlıdır ve birinci kademeden çıkan devir ve momenti ikinci kademeye aktarır. Aynı şekilde ikinci kademenin kafesi üçüncü kademenin güneş dişlisine bağlıdır ve ikinci kademeden çıkan devir ve momenti üçüncü kademeye aktarır Döngü bu şekilde kademe sayısına göre devam eder ve son kademede çıkan tork ve devir çıkış miline aktarılarak istenilen çıkış değerleri sağlanmış olur.
Bilgilendirme: İçerik kaynak kişi belirtilmeden izinsiz kopyalanamaz, başka mecralarda kullanılamaz.